Κυκλοφορία και παρουσίαση ανέκδοτου βιβλίου της Διδούς Σωτηρίου

Διδώ Σωτηρίου

Διδώ Σωτηρίου

Τα παιδιά του Σπάρτακου

Εκδόσεις Κέδρος

ISBN: 978-960-04-4256-4, σελ. 304,

τιμή: 15€

Το ανέκδοτο μέχρι σήμερα μυθιστόρημα “Τα παιδιά του Σπάρτακου” είναι ένα έργο που απασχόλησε τη Διδώ Σωτηρίου για μια περίοδο σχεδόν τριάντα χρόνων, από τις αρχές του ’60 έως τις αρχές του ’90.

Πρόκειται για ένα πολυπρόσωπο μυθιστόρημα που η υπόθεσή του διαδραματίζεται στη Θράκη των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα και στην Αθήνα της πρώτης μετεμφυλιακής περιόδου. Κεντρικό θέμα του είναι η συνδικαλιστική και αντιστασιακή δράση των ηρώων, που εμπνέονται από την επανάσταση του Θρακιώτη σκλάβου Σπάρτακου και από τα ιδανικά της Αριστεράς σε μια εποχή που ο τόπος βιώνει δραματικές στιγμές.

Από τον πρόλογο της Έρης Σταυροπούλου

«[…] Ας μη θεωρηθεί, όμως, ότι έχουμε μόνο ένα μυθιστόρημα με θέση, για να προβληθεί μια συγκεκριμένη ιδεολογία. Τα παιδιά του Σπάρτακου είναι έργο που προβάλλει τα τραγικά υπαρκτά προβλήματα του τόπου το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Αν μάλιστα προσέξουμε το λόγο ορισμένων προσώπων, όπως του Νεόφυτου ή της Νίκης, αλλά και της Βασιλιώς, στο τέλος, όπου κάνει τον απολογισμό της ζωής της, βλέπουμε ότι συγκριτικά με τον αγωνιστικό παλμό των πρωταγωνιστών της Εντολής εδώ διαγράφεται η επιθυμία για μια ήρεμη καθημερινή ζωή με την υπέρβαση των πολιτικών αντιθέσεων.

Παράλληλα είναι μια οικογενειακή τραγωδία και ένα έργο ζωντανών χαρακτήρων, στους οποίους αποτυπώνονται υπαρκτοί ανθρώπινοι τύποι. […]»

Η χθεσινή παρουσίαση του βιβλίου

Το βιβλίο παρουσιάστηκε χθες 20 Δεκεμβρίου το μεσημέρι στο καφέ-ρεστοράν Mama Roux. Στο καλωσόρισμά της, η εκδότρια του “Κέδρου” κ. Κάτια Λεμπέση τόνισε την αναγκαιότητα της έκδοσης αυτών των έργων, τονίζοντας ότι «είναι υπέροχο να μπορεί κανείς να τα προσφέρει στο κοινό».

Στη συνέχεια πήρε το λόγο ο ανιψιός της Διδώς Σωτηρίου και γιος της Έλλης Παπά, Νίκος Μπελογιάννης, ο οποίος αναφέρθηκε στη ιστορία των χειρογράφων του μυθιστορήματος. Υπογράμμισε ότι Τα παιδιά του Σπάρτακου άρχισαν να γράφονται σε καθεστώς παρανομίας της ελληνικής Αριστεράς, στα τέλη της δεκαετίας του ’50. Το μυθιστόρημα δουλεύτηκε πιο συστηματικά στις αρχές της δεκαετίας του ’60 στην Αίγινα και στον Πόρο, ωστόσο, μετά την επικράτηση της δικτατορίας, η Διδώ Σωτηρίου αναγκάστηκε να είναι πολύ προσεκτική. Η συγγραφέας συνέχισε να γράφει το βιβλίο αποσυρμένη στα Βασιλικά Ιστιαίας, όμως προκειμένου να μην κινήσει υποψίες και πέσει θύμα διώξεων, έκρυβε τα κεφάλαια που ολοκλήρωνε σε θυρίδα της Εθνικής Τράπεζας. Με την έλευση της μεταπολίτευσης, η συγγραφέας έδωσε προτεραιότητα στη συγγραφή άλλων βιβλίων της (Εντολή, Κατεδαφιζόμεθα) καθώς και σε άλλες δραστηριότητές της. Ασχολήθηκε και πάλι με Τα παιδιά του Σπάρτακου στη διάρκεια της δεκαετίας του ’90. Μετά τον θάνατό της, το αρχείο της πέρασε στην κατοχή του Ε.Λ.Ι.Α., όπου και ανακαλύφθηκαν τα σχετικά χειρόγραφα.

Η επιμελήτρια του βιβλίου Έρη Σταυροπούλου αναφέρθηκε κυρίως στον τρόπο με τον οποίο επεξεργάστηκε τα χειρόγραφα σε συνεργασία με τον Νίκο Μπελογιάννη. Εστίασε κυρίως στις δυσκολίες του εγχειρήματος, καθώς οι σελίδες των χειρογράφων ήταν αταξινόμητες και σε πολλές περιπτώσεις εμφανίζονταν δύο και περισσότερες εναλλακτικές γραφές μιας σελίδας, από τις οποίες οι επιμελητές κλήθηκαν να επιλέξουν αυτή που έκριναν καλύτερη. Τόνισε ωστόσο ότι οι ίδιοι δεν πρόσθεσαν το παραμικρό στο υπάρχον υλικό, «ούτε μία λέξη». Πολύτιμη βοήθεια στάθηκαν τα σημειωματάρια της Διδώς Σωτηρίου, που περιέχουν το σχεδιασμό του σκελετού του βιβλίου. Στα λιγοστά κεφάλαια που δεν ολοκληρώθηκαν, τα σχέδια αυτά, που παρατίθενται στο βιβλίο, βοηθούν τον αναγνώστη να κατανοήσει την εξέλιξη της ιστορίας και την τύχη των μυθιστορηματικών ηρώων.

Η Έρη Σταυροπούλου σημείωσε ακόμη ότι στην αρχή είχε αμφιβολίες για το αν τα χειρόγραφα αυτά συνιστούσαν ένα πλήρες μυθιστόρημα. Τόνισε όμως ότι οι αμφιβολίες αυτές διαλύθηκαν όταν οι σελίδες άρχισαν να ταξινομούνται και το βιβλίο πήρε την τελική του μορφή. Μόνο και μόνο τότε πείστηκε για την αναγκαιότητα της έκδοσης. Η επιμελήτρια του έργου κατέληξε υπογραμμίζοντας ότι πρόκειται για ένα «μυθιστόρημα χωρίς χάσματα», που φέρει στο ακέραιο τη συγγραφική σφραγίδα της Διδώς Σωτηρίου.

Η συγγραφέας

Η Διδώ Σωτηρίου, το γένος Παππά, γεννήθηκε στο Aϊδίνι της Mικράς Ασίας το 1909. Με τη Μικρασιατική καταστροφή το 1922, κατέφυγε με την οικογένειά της στην Αθήνα. Αφού ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές σπουδές της, σπούδασε γαλλική φιλολογία στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών και στο Παρίσι. Το 1933 παντρεύτηκε τον φωτισμένο εκπαιδευτικό Πλάτωνα Σωτηρίου.

Από τις αρχές της δεκαετίας του ’30 εντάχθηκε στις γραμμές του Αριστερού κινήματος του οποίου υπήρξε δραστήριο μέλος. Στην Κατοχή, έλαβε ενεργό μέρος στην Εθνική Αντίσταση και, στα μετεμφυλιακά χρόνια, βρέθηκε στη δίνη των γεγονότων όταν η αδελφή της, Έλλη Παππά, σύντροφος του Νίκου Mπελογιάννη, συνελήφθη και καταδικάστηκε σε θάνατο στην ιστορική δίκη του 1951. Δεν έφτασε στο εκτελεστικό απόσπασμα, γιατί η κυβέρνηση Πλαστήρα δε θέλησε να εκτελέσει μητέρα βρέφους και τελικά απελευθερώθηκε το 1963.

Η Δ.Σ. δόθηκε με πάθος στη δημοσιογραφία, όπου διακρίθηκε με τη σειρά καθημερινών άρθρων για τη διεθνή επικαιρότητα, τις ζωντανές ανταποκρίσεις και τα ρεπορτάζ. Συνεργάστηκε αποκλειστικά με έντυπα της Αριστεράς – με τον Ριζοσπάστη έως το 1947 και την Κομμουνιστική Επιθεώρηση, και από το 1953 με την Αυγή και το περιοδικό Οι δρόμοι της ειρήνης.

Με τη λογοτεχνία ασχολήθηκε κατ’ αρχάς σποραδικά. Το πρώτο της μυθιστόρημα, Οι νεκροί περιμένουν, κυκλοφόρησε το 1959, για να ακολουθήσουν τα Ματωμένα Χώματα (1962), η Εντολή (1976) και το Kατεδαφιζόμεθα (1982). Έχει γράψει επίσης θεατρικά μονόπρακτα, μελέτες και βιβλία για εφήβους, καθώς και ιστορικά δοκίμια. Η Μικρασιατική καταστροφή και H στρατηγική του ιμπεριαλισμού στην Ανατολική Μεσόγειο (1975) και Τα πρώτα βήματα του Ψυχρού Πολέμου (2009). Το 2004 εκδόθηκε σειρά διηγημάτων της με τον τίτλο Τυχαίο Συναπάντημα, και άλλες ιστορίες. Έχει βραβευθεί με το βραβείο Ιπεκτσί (1985), το Κρατικό Ειδικό Βραβείο Λογοτεχνίας (1989), το Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο της προσφοράς της (1990) και τον Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος (1995).